काठमाडौँ। विचित्र गुफा, सुन्दा नै  अचम्म । गुल्मीको धुर्कोट गाउँपालिका–५ स्थित वस्तुमा रहेको छ, विचित्र गुफा । 

आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकलाई आकर्षित गर्न स्थानीय बासिन्दा गुल्मी सदरमुकाम तम्घासबाट ४ कोस टाढा  वस्तुस्थित विचित्र गुफाको संरक्षण र संवर्द्धनमा जुटेका छन् । यो गुफा विचित्र किसिमको रहेको संरक्षण समितिका अध्यक्ष युवराज भण्डारी बताउनुहुन्छ ।  अध्यक्ष भण्डारीका अनुसार गुफा एक सय ८५ मिटर लामो छ । समितिले अहिलेसम्म गुफाभित्र दुई तलासम्म मात्रै अध्ययन गरेको छ ।  ‘विचित्र गुफाभित्र धेरै तला छन्’ उहाँ भन्नुहुन्छ – भित्र भएका छुट्टाछुट्टै सुरुङको उत्खनन र अनुसन्धान हुन बाँकी छ । 

अध्यक्ष भण्डारीका अनुसार का अनुसार गुफाभित्र रहेका संरचनालाई स्थानीय बासिन्दाले सभाहल, रामजानकी आश्रम, शिवालय, स्वर्ग जाने बाटोलगायत नामकरण गरेका छन् । गुफा मुख्य प्रवेशद्वारबाट झन्डै एक सय ५० मिटरभित्र ठूलो सभाहल छ । जहाँ पाँच सयजनासम्म अटाउन सक्छन्  । सभाहलनजिकै शिवलिंगसहित मन्दिर, राम र कृष्णका मूर्ति, विभिन्न नागका आकृति, गोपीकृष्ण, जटायुलगायत आकृति छन् । सभाहलमाथि सिलिङमा विभिन्न आकृतिहरू कलात्मक बुट्टाले भरिएका छन् । बुट्टाबीचमा रातोमाटोले पोतेर सफा गरेको मण्डप छ । 

गुफामा फेला परेका गुफाका आकृतिलाई नरसिंह अवतार, कच्छप अवतार, गोपीकृष्ण, जटायु, शिवलिंगलगायत नामकरण गरिएको संरक्षणमा संलग्न लालमणि भण्डारी बताउनुहुन्छ । 
भण्डारीका अनुसार स्थानीय बासिन्दाले ढेडु लखेट्दै जाने क्रममा गुफा भेटेका  हुन् भन्ने भनाई छ । ‘गुफा फेला परेको लामो समय अस्तव्यस्त नै रह्यो’ उहाँ भन्नुहुन्छ–  केही समययता भने स्थानीय बासिन्दा रेखदेख र संरणक्षमा जुटेका छन् । ‘अहिलेसम्म स्थानीय स्रोत केही छैन, हामीले सकेजति गुफाको रेखदेख र संरक्षण गरेका छौँ ।’